Józef Klemens Piłsudski przyszedł na świat 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Litwie. Tam też spędził dzieciństwo. Jego liczna rodzina miała korzenie szlacheckie i żyła dość dostatnio. W późniejszym okresie rodzina Piłsudskich przeniosła się do Wilna.
W Wilnie 10-letni Józef rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum. Jego matka, Maria z Billewiczów, wpajała dzieciom kult powstania 1863 roku i skutecznie kształtowała ich charaktery. Dzieci Piłsudskich wyrosły na rewolucjonistów, działaczy politycznych i naukowców.
Młody Józef po maturze wybrał studia medyczne na Uniwersytecie w Charkowie. Ideologią socjalistyczną zainteresował się już w 1884 roku jako uczeń wileńskiego gimnazjum. W 1887 roku, za namową starszego brata Bronisława, Józef przyłączył się do organizatorów zamachu na cara Aleksandra III. Jednak zanim doszło do realizacji planów, wpadł w ręce carskiej Ochrany – za spiskowanie został skazany na pięć lat zsyłki na tereny wschodniej Syberii. Dopiero w 1892 roku powrócił do Wilna.
Po powrocie z Sybiru policja ciągle deptała mu po piętach. Nie przeszkodziło to mu jednak wstąpić w szeregi wileńskich socjalistów i podjąć pracę konspiracyjną. Był zdeklarowanym zwolennikiem idei socjalistycznych, w których realizacji widział możliwość wywalczenia niepodległości dla Polski. Ideologia ta była dla niego środkiem do pewnego celu. Uważał, że wielka moda na socjalizm w połączeniu z rozbudzeniem uczuć narodowych może się przyczynić do przywrócenia istnienia niepodległego państwa polskiego. Nie był jednak socjalistycznym fanatykiem.
Zaczynał jako korespondent „Przedświtu” Mendelsona, a od lutego 1893 roku jako członek sekcji Litewskiej PPS. Szybko piął się w hierarchii politycznej. Wkrótce jako członek Centralnego Komitetu Robotniczego stał się jedną z najważniejszych postaci PPS. Nie miał czasu na zarobkowanie i utrzymywał się z pieniędzy łożonych przez partię.
W lipcu 1899 roku ożenił się z Marią Juszkiewiczową. Nocą z 21 na 22 lutego 1900 roku Piłsudski wraz z żoną wpadli w ręce rosyjskiej policji politycznej. Oboje zostali osadzeni w X Pawilonie Cytadeli warszawskiej. Maria została wypuszczona po 11 miesiącach. Józefowi udało się uciec kilka miesięcy później. Małżonkowie razem wyruszyli do Galicji. Po tych wydarzeniach Piłsudskiego jeszcze bardziej pochłonęła praca w konspiracji.
Za głównego wroga Polski, blokującego odzyskanie niepodległości, Piłsudski uważał Imperium Rosyjskie. Początek XX wieku przyniósł na Wschodzie wydarzenia, które stwarzały szansę poważnego osłabienia Rosji. Najpierw w 1904 roku rozgorzała wojna rosyjsko – japońska, a kolejny rok przyniósł wybuch rewolucji. Piłsudski doskonale zdawał sobie sprawę z nadarzającej się okazji. Towarzysz Wiktor (pseudonim Piłsudskiego) rzucił się w wir rewolucyjnej działalności. Na czele Organizacji Bojowej PPS przeprowadzał zamachy na urzędników rosyjskich i placówki administracji, jak też głośne akcje zdobywania środków finansowych. Nie udało mu się jednak zainicjować ogólnonarodowego zrywu.
Po upadku rewolucji Piłsudski musiał zbiec do Galicji, ale i tam nie zaprzestał działalności politycznej z myślą o przyszłej wolnej Polsce. Kolejną wielką szansą była I wojna światowa, która ogarnęła niemal całą Europę. Przygotowując się do udziału w międzynarodowym konflikcie, zaczął tworzyć struktury wojskowe Związku Walki Czynnej, powołanego przez Kazimierza Sosnkowskiego we Lwowie pod koniec czerwca 1908 roku. W roli Komendanta miał występować przez najbliższe 10 lat. Stanął po stronie państw centralnych: Austro-Węgier i Niemiec. Dzięki wspieraniu wywiadów austriackiego i niemieckiego mógł działać niemal jawnie. Przede wszystkim jednak szkolił przyszłych żołnierzy.
Tuż przed wybuchem wojny, 3 sierpnia 1914 roku, sformował na krakowskich Błoniach I Kompanię Kadrową ze Związków i Drużyn Strzeleckich. Wkrótce po wybuchu wojny na jej bazie zaczęto formować Legiony. Były to oddziały dobrze wyszkolone i ślepo posłuszne swemu dowódcy. Piłsudski dzielił wraz z nimi wszystkie trudy żołnierskiego życia. Niestety, Legiony nie odegrały większej roli militarnej, a co gorsza – państwa centralne zaczęły przegrywać. Komendant od początku liczył się z ich klęską i planował zmianę frontu. Wypowiedział posłuszeństwo dotychczasowym aliantom, odmawiając złożenia przysięgi wolności. Za „kryzys przysięgowy” czekało go internowanie w twierdzy wojskowej w Magdeburgu. Spędził w niej ponad rok (od 22 lipca 1917 roku).
10 listopada 1918 roku Piłsudski wrócił do Warszawy. Witano go jako człowieka, na którego barkach spoczywa odpowiedzialność za losy kraju. Z jego osobą wiązano nadzieję na szybkie uregulowanie wszystkich spraw polskich i zaprowadzenie porządku. Bez większych oporów podporządkowali mu się pozostali politycy i ich stronnictwa. Rada Regencyjna przekazała mu zwierzchnictwo wojskowe i misję tworzenia rządu, ale Piłsudski nie chciał władzy dyktatorskiej. Powołał zatem rząd pod kierownictwem Jędrzeja Moraczewskiego i zarządził powszechne wybory do Sejmu. Nie zaangażował się w popieranie żadnej ze stron. Opowiadał się za dobrem całej Polski. Jako Tymczasowy Naczelnik Państwa Piłsudski miał przed sobą trudne zadanie budowania Polski od podstaw i kształtowania jej granic. Zdawał sobie sprawę z nieuchronnego konfliktu ze wschodnimi sąsiadami.
Decydująca o losach wojny bitwa rozegrała się w połowie sierpnia 1920 roku. Cud nad Wisłą był popisem talentów wojskowych Piłsudskiego, który dzięki zwycięstwu zatrzymał ekspansję komunizmu. W uznaniu zasług 14 listopada 1920 roku Piłsudskiemu wręczono buławę marszałkowską.
Tymczasem w polityce wewnętrznej narastał konflikt między Piłsudskim, a Narodową Demokracją. Symbolem porażki Piłsudskiego z endecją stała się konstytucja marcowa, która odbierała urzędowi prezydenta wszelkie możliwe uprawnienia. Po zabójstwie Gabriela Narutowicza Piłsudski wycofał się z życia politycznego, a nawet z działalności wojskowej. Zamieszkał wraz z rodziną w Sulejówku pod Warszawą, w willi podarowanej mu przez wiernych żołnierzy.
Przebywając w swej podwarszawskiej willi Piłsudski nieco odsunął się od głównego nurtu życia politycznego. Spędzał więcej czasu z rodziną, wiódł skromne życie, jednak nie przestał śledzić wydarzeń w kraju.
Na scenę polityczną wrócił z wielkim hukiem. 12 maja 1926 roku na czele wiernych żołnierzy wyruszył do stolicy. Chciał nakłonić do ustąpienia rząd Witosa i powołać nowy, jednocześnie przejmując kontrolę nad wojskiem. Jednak spotkanie na moście Poniatowskiego ze Stanisławem Wojciechowskim nie przyniosło kompromisowego rozwiązania. Rozpoczęły się walki, które trwały trzy dni. Ostatecznie przewrót majowy zakończył się sukcesem Piłsudskiego. Marszałek mógł nawet sięgnąć po władzę prezydencką, jednak nie zrobił tego, wyznaczając na ten urząd swojego kandydata, Ignacego Mościckiego. Sam Piłsudski po przewrocie objął tekę ministra spraw wojskowych i funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Faktycznie jednak posiadał władzę, której mógł mu pozazdrościć niejeden dyktator.
Zmarł 12 maja 1935 roku. Jego pogrzeb pokazał, jak ważne miejsce zajmował on w sercach Polaków.