Czy Polacy mieli wpływ na kształtowanie się granic państwa polskiego po I i po II wojnie światowej ?

I oraz II wojna światowa to wydarzenia, które miały bardzo duży wpływ na historię wielu narodów, a szczególnie Polski. Lata 1914-1918 były dla nas szansą na odzyskanie niepodległości. Po zakończeniu światowego konfliktu Polacy mieli duży wpływ na kształtowanie się granic II RP. Sytuacja wyglądała inaczej po zakończeniu II wojny światowej, ponieważ wiele ważnych decyzji dotyczących terenów Polski zastało podjętych bez wiedzy Polaków.

Już podczas konferencji paryskiej w 1919 roku Polacy mieli wpływ na wygląd granicy nowo powstałego państwa. Polskę reprezentowała delegacja, w skład której wchodzili Roman Dmowski oraz Ignacy Jan Paderewski. 29 stycznia Dmowski na posiedzeniu Rady Dziesięciu omawiał stanowisko Polski w sprawie granic. W kwestii RP utworzono nawet specjalną komisję, która nazywana była komisją Cambona. Na mocy Traktatu Wersalskiego Polsce przyznano Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie bez Gdańska, a o Śląsku, Warmii i Mazurach zdecydować miał plebiscyt. Linią graniczną między Polską a Rosją była linia Curzona, wyznaczona na zasadzie etnicznej. Artykuł 27 Traktatu Wersalskiego dotyczył Polski.

Również walka zbrojna Polaków miała wpływ na kształtowanie się granic II RP. Kolejnego dnia po przyjeździe Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania wybuchło powstanie wielkopolskie. 16 lutego 1919 r. zawarto z Niemcami rozejm w Trewirze i wyznaczono granicę polsko-niemiecką. Jego najważniejszym rezultatem było ustalenie zachodniej granicy państwa polskiego. Na konferencji w Paryżu nikt już nie kwestionował przyznania Polsce tego obszaru, którego wyzwolili powstańcy.

Na pozostałe granice Państwa Polskiego Polacy mieli mniejszy wpływ. Mimo ich walk np. podczas trzech powstań śląskich ( I powstanie – 17-26.08.1919 r. ; II powstanie – 19/20 – 25. 08. 1920 ; III powstanie 2/3 . 05. do 5.07.1921 r. ) ostatecznie podziału dokonała Rada Ambasadorów. Polska otrzymała 1/3 spornego terytorium razem z Katowicami.

Klęską zakończyły się natomiast plebiscyty na Warmii i Mazurach. 11 lipca 1920r. zostały one przegrane przez Polaków, ponieważ tylko 8 przygranicznych gmin przyłączyło się do Polski.

Ważnym aspektem po I wojnie światowej była kwestia Śląska Cieszyńskiego, czyli granicy z Czechosłowacją. W 1918 r. nastąpiło porozumienie pomiędzy Radą Narodową Śląska Cieszyńskiego a organem czeskim. Wyznaczono wtedy granicę na zasadzie etnicznej. Jednak w 1919 r. wojska czeskie wkroczyły na sporny teren. Ostatecznie w 1920 r. Rada Ambasadorów dokonała podziału Śląska Cieszyńskiego, który był niekorzystny dla Polski, ponieważ utraciła ona Zaolzie, Śląsk Cieszyński oraz Spisz i Orawy. Tereny te Polska odzyska w 1938 r. po konferencji monachijskiej, wykorzystując słabość sąsiedniego państwa.

Jednak sytuacja Polski była inna po zakończeniu II wojny światowej. Los RP został przypieczętowany już podczas konferencji w Teheranie, podczas spotkania Wielkiej Trójki ( Roosevelt, Churchill, Stalin ) – 28 listopada – 1 grudzień 1943 roku. Ustalono wtedy wschodnią granicę Polski ( linia Curzona ) i ustalono podział stref wpływów. RP znalazła się po stronie radzieckiej. Jednak decyzje te utajniono no prośbę Roosevelta, który liczył na głosy Polonii w zbliżających się wyborach prezydenckich.

Po wojnie w 1945 roku Polska znajdowała się w bardzo niekorzystnej sytuacji. Całe terytorium II RP pozostawało wtedy pod kontrolą Armii Czerwonej. Kresy Wschodnie zostały włączone do ZSRR. Wschodnia granica została usankcjonowana na podstawie umowy Polsko-radzieckiej z sierpnia 1945 r. Ustalono wtedy również podział Prus Wschodnich ( do Polski trafiła Warmia oraz powiaty mazurskie).

Kolejną nierozstrzygniętym aspektem była granica Polsko-niemiecka. Tutaj również Polacy nie mieli wpływu na jej wygląd, ponieważ decyzje zostały podjęte podczas konferencji w Poczdamie ( Stalin, Truman, Attlee – 17 lipca-2 sierpnia 1945 r.). Wielka Trójka zdecydowała o przekazaniu pod Polską administrację terenów po Odrę i Nysę Łużycką. Dzięki temu Polska uzyskała tereny takie jak Dolny i Górny Śląsk, Pomorze Zachodnie, Warmię, Mazury, ziemię lubuską oraz obszar Wolnego Miasta Gdańska.

Natomiast granica Polsko-czechosłowacka wróciła do stanu sprzed 1938 roku. Wojska polskie nie wkroczyły na Słowację, ponieważ Polacy otrzymali z Moskwy polecenie pokojowego rozwiązania konfliktu. Ten przykład doskonale obrazuje, jak niewielki wpływ mieli Polacy na kształtowanie granicy swojego państwa.

Podsumowując, Polacy mieli zdecydowanie większy wpływ na kształtowanie granic Państwa Polskiego po zakończeniu I wojny światowej. Poprzez działania dyplomatyczne oraz powstania udało im się wiele osiągnąć, a o reszcie zdecydować musiały inne czynniki. Natomiast granice Polski po II wojnie światowej była praktycznie w całości ustalana przez obce mocarstwa. Decyzje były podejmowane za zgodą Stalina, jak np. podczas sporu o Śląsk Cieszyński, co pokazuje, że Polska nie była już niezależnym państwem.